RODZAJE LIRYKI
Wysłano dnia 31-01-2005 o godz. 16:20:43 ( odsłon)
Temat: Język polski
|
M_D napisał "LIRYKA I JEJ RODZAJE
LIRYKA (gr. lyra – lira) – rodzaj literacki (obok epiki, dramatu), obejmujący utwory poświęcone wewnętrznym przeżyciom i stanom jednostki (podmiotu lirycznego), zwykle o silnym zabarwieniu emocjonalnym i subiektywnym.
liryka apelu – typ liryki o charakterze zwrotu do jakiejś grupy z wezwaniem do czynu, np.
Kiedy przyjdą podpalić dom,
ten, w którym mieszkasz – Polskę,
kiedy rzucą przed siebie grom,
kiedy runą żelaznym wojskiem
i pod drzwi staną, i nocą
kolbami w drzwi załomocą –
ty, ze snu podnosząc skroń,
stań u drzwi.
Bagnet na broń!
Bagnet na broń, Władysław Broniewski
liryka bezpośrednia - określana też mianem liryki osobistej; podmiot występuje w pierwszej osobie, przekazuje wprost swoje uczucia i doznania; rozpoznajemy ją po tym, że używane są zaimki rzeczowne ("ja"), czasowniki w pierwszej osobie ("[ja] czuję", "[ja] czekałam").
W tym rodzaju liryki często możemy utożsamić podmiot liryczny z autorem, zwłaszcza
w utworach z epoki romantyzmu, kiedy istniało silne przekonanie o tożsamości "ja" lirycznego i poety, np.
"Żyłem z wami, cierpiałem i płakałem z wami,/ Nigdy mi, kto szlachetny, nie był obojętny,/ Dziś was rzucam i dalej idę w cień - z duchami"
Testament mój, Juliusz Słowacki
liryka pośrednia - "ja" liryczne jest mniej lub bardziej ukryte; odmiany liryki pośredniej to: liryka opisowa (np. opis krajobrazu) i liryka sytuacyjna (występują tu elementy narracji, partie dialogowe, a zatem liryka sytuacyjna mieści się na pograniczu liryki i epiki), np.
ballada "Romantyczność" Adama Mickiewicza.
liryka inwokacyjna (zwrotu do adresata) - oprócz jawnego podmiotu lirycznego wyróżniamy wyraźnego adresata lirycznego ("ty" liryczne), którym może być osoba/grupa osób, pewna zbiorowość, ale także zjawisko, pojęcie abstrakcyjne (miłość, śmierć), np.
"Szukajcie prawdy jasnego płomienia,/ Szukajce nowych, nieodkrytych dróg" (A. Asnyk, "Do młodych")
liryka podmiotu zbiorowego - podmiot występuje jako "my", grupa społeczna, pokolenie połączona wspólnymi przekonaniami, przeżyciami. Często występuje w utworach o charakterze modlitewnym (np. w "Bogurodzicy"), np.
Nie jesteśmy, by spożywać
urok świata, ale po to,
by go tworzyć i przetaczać
przez czasy jak skałę złotą.
Pieśń VI, Konstanty Ildefons Gałczyński
liryka maski - podmiot liryczny przyjmuje postać zwierzęcia, przedmiotu, osoby, rośliny i przypisuje im swoje uczucia (np. cykl utworów o Panu Cogito Zbigniewa Herberta), np.
Z domu wygnali, żem leń, urwipołeć.
Piosenka uliczna, Leopold Staff
liryka roli - w tym przypadku podmiotu lirycznego nie możemy identyfikować z autorem (np. w wierszu poety-mężczyzny podmiotem lirycznym jest kobieta lub podmiotem lirycznym jest jakaś postać historyczna czy bohater literacki, np. wiersz Wisławy Szymborskiej "Monolog do Kasandry").
liryka narracyjna –podmiot liryczny relacjonuje jakieś zdarzenie, ukrywając swój stosunek emocjonalny do tego zdarzenia, np.
Ateński szewc mówił do Rzeźbiarza,
Rozprawiającego jakby Plato:
„Myślenie nic przez się nie utwarza,
Zabija czas!...” (…)
Posąg i obuwie, Cyprian Norwid
liryka opisowa – opis stanowi punkt wyjścia do refleksji podmiotu lirycznego, np. „Sonety krymskie” Adama Mickiewicza
Przygotowała Monika Dziadek"
|
|
| |
Wynik głosowania: 5
Głosów: 2
| |
|
